Wat zou je jonge duo’s willen meegeven of aanraden?
Blijf open luisteren naar elkaar. Liedkunst ontstaat niet uit een solistische houding maar door samenspel, samen ademen, samen kleuren, samen zoeken naar wat de tekst in de muziek wil zeggen. Heb geduld, een duo groeit naar elkaar toe door vertrouwen, door durven kritisch te zijn, nieuwsgierigheid, gezamenlijke verbeeldingskracht, door elkaar te inspireren en door zoveel mogelijk podiumervaring te verzamelen. Voorop staat de muziek, vraag je daarom af altijd wat dat ene lied voor jou betekent.
Wat maakt een liedrecital voor jou echt bijzonder?
Een recital wordt voor mij pas echt bijzonder als zanger en pianist één gezamenlijke adem vinden en samen als één verteller worden van het verhaal van de muziek. Ook aandacht voor de stilte vind ik belangrijk. Met aandachtige stilte tussen liederen ontstaat een spanningsveld, als een opmaat voor wat nog komt. Dan word je als luisteraar naar het podium toegetrokken. En natuurlijk het programma: een recitalprogramma is op zichzelf al een compositie: het spreekt mij het meest aan als liedgroepen of op zichzelf staande liederen een duidelijk verband met elkaar hebben om zo een sterk verhaal te kunnen vertellen. Een stem of pianospel kan technisch nog zo mooi zijn, maar is nergens zonder de kracht van het verhaal.
Kun je je een recital herinneren dat echt indruk op je maakte? Wat maakte het zo onvergetelijk?
Een recital met de Liederen en Dansen van de Dood van Moessorgski, liederen van Tsjaikovski en War Scenes van Ned Rorem door pianist Julius Drake en bas-bariton Gerald Finley in het Concertgebouw Amsterdam.
Het was een technisch indrukwekkend, en emotioneel intens programma. Het programma begon met ultiem romantische liederen van Tsjaikovski, die Gerald Finley prachtig lyrisch zong over het legato pianospel van Julius Drake. Daarna kwam Moessorgski, de stemming werd steeds donkerder, een macaber drama met grommend fortissimo en betoverend pianissimo van Julius Drake. Er hing een heel geconcentreerde atmosfeer in de zaal. Daarna waanzinnig indrukwekkende liederen van Ned Rorem.
Ik vond het een heel krachtig en bijzonder programma, dat zo fantastisch werd uitgevoerd door deze grandioze musici, dat ik er na afloop een tijdje ademloos van was.
Hoe zie je de toekomst van het klassieke lied binnen de nieuwe generatie zangers?
Het is heel goed om na te blijven denken over de functie en betekenis van liedkunst als kunstvorm. Wat wil je er eigenlijk mee laten horen of zien? Ik denk dat, net als iedere vorm van expressie, ook een liedrecital een spiegel kan zijn voor de luisteraar, een vorm om te kunnen reflecteren op wat de inhoud bij de toeschouwer of luisteraar teweegbrengt. Als er beweging in de wereld is, uit zich dat in kunst. En er is tegenwoordig zoveel in beweging.
Ik zie bij jonge zangers veel openheid en nieuwsgierigheid. Door de toegankelijkheid van social media is er veel repertoire te ontdekken, je kunt met praktisch iedereen contacten leggen en kennis uitwisselen.
De nieuwe generatie zangers durft persoonlijk te zijn en te zoeken naar wat het lied nu, in hun eigen tijd, kan betekenen door te zoeken naar wat hun echt onderscheidt, bijvoorbeeld door samenwerkingen aan te gaan met andere kunstvormen, in het programma de thema’s te verwerken van onze maatschappij, of zovele andere manieren.
Dat vind ik hoopgevend, het lied blijft zoiets levends en blijft zo in beweging.
Waarom is het volgens jou belangrijk dat (jonge) zangers liedrepertoire blijven ontdekken en uitvoeren?
Zowel voor zangers als pianisten geldt dat de ontdekking die jij zelf hebt gedaan jouw eigen muzikale schat is; een schat koester je en toon je als iets kostbaars.
Als je het lied als uitingsvorm ziet voor het onderliggende verhaal (denk aan Schuberts Winterreise), dan besef je dat dit een onmisbaar instrumentarium is voor jouw boodschap in een programma. Jouw zangstem of pianospel is ‘slechts’ de verklanking. Jij hebt die kennis gekregen door te speuren, de toehoorder krijgt maar één moment om het te horen. Het is dus van belang dat je blijft onderzoeken wat jouw persoonlijke verhaal ijzersterk kan maken.
Het liedrepertoire is zo rijk en omvangrijk, door iets nieuws te ontdekken blijf je gevoelig en nieuwsgierig. Elke dichter, elke componist brengt iets met zich mee waardoor je blijft groeien, zowel muzikaal als technisch, je blijft je verdiepen in componisten en dichters, de geschiedenis, ga zo maar door. De zoektocht naar liedrepertoire en je daarin verdiepen is oneindig, dat speuren geeft mij veel plezier en is voor mij wezenlijk. Door te onderzoeken, wordt de muziek steeds meer een stukje van jouzelf.
Wat is op dit moment je top 3 van favorieten liederen?
Favoriete liederen noemen vind ik bijna onmogelijk. Er is zo oneindig veel moois. Op dit moment denk ik aan deze drie, morgen waarschijnlijk weer anders …
Love bade me welcome uit Five Mystical Songs van Ralph Vaughan Williams
Ich bin der Welt abhanden gekommen van Gustav Mahler op een gedicht van Friedrich Rückert
Des Baches Wiegenlied uit Die schöne Müllerin van Franz Schubert
